Karen McVeigh
Rota virüsü üzere ishal ve mide rahatsızlıklarına sebep olan bağırsak virüslerinin, 5 milimetre den daha küçük parçacıklar olan ‘mikroplastiklere’ tutunarak suda hayatta kalabildikleri ortaya çıkarıldı. Stirling Üniversitesi’nde misyonlu araştırmacılar, bu durumun olası bir sıhhat riski yarattığını keşfettiler.
Stirling Üniversitesi’nde sürdürülen projenin baş araştırmacısı olan Profesör Richard Quilliam şunları aktarıyor: “Virüslerin mikroplastiklere yapışabileceğini ve bu sayede suda üç gün ya da büyük ihtimalle daha uzun müddetle hayatta kalmayı başarabildiğini gördük.”
OTOSTOPÇU VİRÜSLER TEHLİKE SAÇIYOR
Quilliam, daha eski araştırmaların steril ortamlarda gerçekleştirilmiş olmasına rağmen, son çalışmanın, virüslerin etrafta nasıl davrandığını bahis edinen birinci araştırma olduğunu belirtiyor. Bununla birlikte, sudaki mikroplastiklere tutunan virüslerin bulaşıcı olup olmadığını belirlemek için standart laboratuvar yollarına başvurdu. “Virüslerin etraftaki plastiklere ‘otostop yaparak’ ne kadar başarılı biçimde hayatta kalabileceğinden emin değildik; sonuçta canlılıklarını koruyor ve bulaşıcı halde kalıyorlar” diyor.
Plastiklerin nasıl olup da bakteri ve virüsleri üzerinde taşıdığını araştıran ‘Natural Environment Research Council’ tarafından finanse edilen 1.85 milyon sterlinlik bir projenin modülü olan bulgular, mikroplastiklerin doğal etrafta patojen taşınımına imkân tanıdığı sonucuna ulaştı. Makale Environmental Pollution isimli mecmuada yayınlandı. Quilliam, “Üç gün boyunca etrafta bulaşıcı olmak, atık su arıtma süreçlerinden halk plajına ulaşmak için gereğince uzun bir süre” diyor.
Atık su arıtma tesislerinin mikroplastikleri yakalayamadığını belirtiyor: “Bir atık su arıtma tesisi, kanalizasyon atıklarını temizlemek doğrultusunda mümkün olan her şeyi yapsa dahi, salınan suyun içinde hâlâ mikroplastikler mevcut ve bunlar daha sonra ırmaklardan aşağı, haliçlere taşınır ve kıyılara ulaşır.”
SAHİLLERDE BİRİKİP HASTALIĞE NEDEN OLABİLİRLER
Bu plastik parçacıklar o derece küçükler ki yüzen beşerler tarafından yutulabilirler. Quillam, “Kimi vakit kıyıda, çocukların alıp ağızlarına atabilecekleri mercimek boyutlarındaki parlak ve renkli topaklar halinde birikirler. Hasta etmek için çok fazla virüs parçacığına muhtaçlık yoktur” tabirlerini kullanıyor. Quilliam, mikroplastiklerin insan sıhhati üzerinde yarattığı tesirler şimdi bilinmezken, “Bu mikroplastik modülleri insan patojenleri tarafından kolonileştirilirse, büyük bir sıhhat tehdidi haline gelebilirler” diyor.
Araştırmacılar, grip virüsü üzere etraflarında “bir tıp lipit tabaka” yani bir çeşit hami katman olanlar ve rotavirüs ya da norovirüs üzere bu katmana sahip olan virüslerin dışında kalanlar olmak üzere, iki çeşit virüsü incelediler. Kollayıcı katmana sahip olanlarda bu tabakanın süratle çözüldüğünü ve virüsün öldüğünü, gözetici katmana sahip olmayanların ise başarılı bir halde mikroplastiklere tutunarak hayatta kaldığını keşfettiler. Quilliam, “Virüsler, etrafta bulunan doğal yüzeylere de tutunabilirler” diyor: “Ancak plastik kirliliği bu materyallerden çok daha uzun mühlet devam eder.”
Araştırmacılar, virüsleri üç gün boyunca gözlemlediler, lakin gelecekte yapılacak araştırmalarda ne kadar müddetle bulaşıcı halde kalabileceklerini incelemeyi hedefliyorlar.
Quilliam’ın araştırma grubunca geçen ay gerçekleştirilen bir öteki araştırma, kıyıya vuran ıslak mendillerde ve pamuk çubuklarda bulunan dışkı bakteri seviyelerinin bir hastalık tehdidi yarattığını ortaya çıkarmıştı. Grup, birinci olarak 2019 yılında İskoç kıyılarındaki plastik parçacıklarına “otostop” yapan kanalizasyon bakterilerini keşfetmişti.
Yazının özgünü The Guardian sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)