AİHM’in Osman Kavala kararını uygulamadığına hükmettiği Türkiye için verdiği kararın tarihe geçtiğini belirten Eski AİHM Yargıcı İstek Türmen, “Türkiye ya Kavala’yı tahliye ederek, davayı sonuçlarıyla birlikte ortadan kaldıracak ya da üyelikten çıkarılmasına kadar giden bir yaptırım süreciyle karşılaşacak” dedi.
ANKARA– Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Osman Kavala ile ilgili 10 Aralık 2019’da verdiği ‘serbest bırakılmalı’ kararının uygulanmaması nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin (AİHS) 46’ncı unsurunun birinci fıkrasının ihlal edildiğine karar verdi. AİHM, Kavala’ya 7 bin 500 euro mahkeme masrafı ödenmesini de kararlaştırdı.
TÜRKİYE’YE YAPTIRIM YOLU AÇILDI
Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi, AİHM kararına karşın iş insanı Osman Kavala’yı hür bırakmayan Türkiye’ye karşı 2 Şubat 2022’de resmen ihlal prosedürü başlatmıştı. İhlal prosedürü gereği olarak Kavala evrakı tekrar AİHM’ye gönderilmişti.
AİHM’nin 17 yargıcının oluşturduğu Büyük Daire’nin bugün verdiği kararla Türkiye tarihe geçti. Avrupa Kurulu üyesi ülkeler ortasında birinci kere, kararı ısrarla uygulamayan Türkiye için yaptırım yolu açılırken, Avrupa Konseyi’nden ihraç edilmesi de gündeme geldi.
Buna nazaran süreç mahkemenin Türkiye hakkında ihlal prosedürü başlatılması kapsamındaki kararını Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’ne göndermesiyle başlayacak. Komite, yapacağı birinci toplantıda ihlale karşı nasıl yol izleyeceğini görüşecek. Sonrasında yaptırımlar ile sürecek olan süreç Türkiye’nin üyelikten çıkartılmasına kadar uzayabilecek.
‘YA KAVALA DAVASI SONUÇLARIYLA ORTADAN KALDIRILACAK YA DA YAPTIRIMLAR UYGULANACAK’
Eski AİHM Yargıcı İstek Türmen’e nazaran AİHM’nin uygulanmayan kararı, Kavala’nın yalnızca tahliyesine yönelik değil. Kararın, Osman Kavala hakkındaki suçlamaların bütün sonuçlarıyla birlikte ortadan kaldırılmasını da içerdiğini söz eden Türmen, Türkiye’nin bu son ikaz ile birlikte önünde iki seçenek olduğunu söyledi.
Türmen, “Türkiye ya Kavala’yı tahliye ederek, davayı sonuçlarıyla birlikte ortadan kaldıracak ya da üyelikten çıkarılmasına kadar giden bir yaptırım süreciyle karşılaşacak” diyerek mümkün süreci şu biçimde anlattı:
“Avrupa Kurulu üyesi ülkeler, AİHM kararlarını uygulamakla yükümlü. Türkiye’de bu yükümlülüklere üye devlet olarak uymak zorundadır. Daha evvel emsal bir süreç Azerbaycan için işletilmişti. Tutuklanan ve AİHM kararına karşın tahliye edilmeyen İlgar Mammadov, komitenin AİHM’ye müracaat yapmasıyla özgür bırakılmıştı. Böylelikle belge kapatıldı. Lakin Türkiye, farklı olarak kararı uygulamakta direniyor. Şayet ki direnmeye devam ederse Bakanlar Komitesi basamaklı yaptırımlar uygulanacak. Bu yaptırımların ne olacağı konusu belgisiz. Zira daha evvel bu türlü emsal bir karar yok. Birinci defa Türkiye’de bu türlü bir durum kelam konusu oldu. Türkiye bir manada tarihe geçti.”
‘SÜRECİN SONUNDA TÜRKİYE’NİN AVRUPA KURULU ÜYELİĞİ SONLANDIRILIR’
“Ancak ne üzere yaptırımlar uygulanır derseniz; Bakanlar Komitesi ile öteki yasama organı olan Parlamenter Meclisi bir müddet evvel ortak prosedür üzerinde anlaştılar. Üçüncü ayak da Avrupa Kurulu Genel Sekreteri oldu. Bu süreçte ortak prosedür üç ayaktan biri tarafından tetiklenebilir. Bu ortak prosedürdeki birkaç evreden biri üye devlete ziyaret yapılıyor, rapor hazırlanıyor. Sonrasında üye devlette bir ilerleme olmamışsa ikinci etaba geçilerek mahallî sekreter tarafından üye devlet için alınacak tedbirleri içeren bir yol haritası hazırlanıyor. Tekrar bir ilerleme olmazsa üçüncü etapta üye devletin Avrupa Kurulu üyeliği sonlandırılıyor. Komitenin, bu kararı verme yetkisi de bulunuyor.”
‘TÜRKİYE İÇİN AĞIR SONUÇLARI OLUR’
Türkiye’nin Avrupa Konseyi’nden ihraç edilmesinin çok ağır sonuçları olacağının da altını çizen Türmen, “Türkiye’nin Avrupa Konseyi’nden ihraç edilmesinin çok ağır bir siyasi sonucu olur. Öncelikle Avrupa Birliği ile olan bağlantısı de kesilir. Türkiye’nin demokratik devletler topluluğu içerisindeki yeri sarsılır. Türkiye Suriye, Irak üzere otoriter bir Ortadoğu devleti haline gelir. Türkiye’nin, Cumhuriyet’ten bu yana izlediği çizgi felce uğrar. Bu durumun ekonomik sonuçları da olur” dedi.
‘BİR YILLIK BİR SÜREÇ VAR’
Türmen, Türkiye’nin önünde kararın uygulanması için yaklaşık bir yıllık bir süreç olduğunu da kelamlarına ekleyerek, “AİHM kararının uygulanması seçimden sonraya kalabilir. Bir yıllık bir macera” diye konuştu.