Brian Koberlein
‘Ayna evren’ fikri, bilim kurguda kullanılan yaygın bir temadır. O, makûs kalpli ikizimizi bulabileceğimiz, bizimkini andıran bir dünya. Bununla birlikte, ‘ayna evren’ kavramı teorik kozmolojide sıkça incelenir ve yeni sonuçlanan bir araştırmanın ortaya koyduğu üzere, ‘kozmolojik sabit’ hakkındaki sorunları çözmemize yardım edebilir.
‘Hubble sabiti’ ya da ‘Hubble parametresi’, evrenimizin genişleme suratının ölçütüdür. Bu genişleme birinci kere Henrietta Leavitt, Vesto Slipher ve başkalarının bilgilerini kullanan Edwin Hubble tarafından gündeme getirildi. Sonraki birkaç on yıl içerisinde, bu genişlemenin ölçümleri yaklaşık 70 km/sn/ Mpc’lik (megaparseklik) bir orana oturtuldu. Yani, aşağı üst bu seviyedeydi. Gökbilimciler, yapılan ölçümler katılaştıkça farklı tekniklerin ortak bir pahaya oturacağını düşündülerse de bu gerçekleşmedi. Aslında, son birkaç yıl içerisinde yapılan ölçümler o derece kesin bir hale geldi ki, büsbütün farklı fikirlere ulaştılar. Bu durum kimi vakit ‘kozmik tansiyon problemi’ diye anılıyor.
Bu noktada, ‘Hubble sabiti’ kümesiyle ilgili gözlemlenen pahalar iki kümeye ayrılıyor. Kozmik mikrodalga art planındaki dalgalanmalar üzerinde yapılan ölçümler 67 km/ sn/Mpc civarında daha düşük bir kıymeti gösterirken, uzak süpernovalar üzere objeler üzerinde gerçekleştirilen müşahedeler 73 km/sn/Mpc civarında daha yüksek bir kıymet ortaya koyuyor. Bir şeyler bariz biçimde farklı ve teorik fizikçiler bunun sebebini anlamaya çalışıyorlar. İşte ayna kozmosunun devreye girebileceği yer burası.
Teorik fizikte, çılgınca fikirler yaygın dayanak görme ve akabinde bu dayanağı yitirme eğilimi gösterirler. Ayna cihan fikri de bir istisna değil. 1990’larda ‘madde-antimadde simetrisi’ sorununun üstesinden gelmenin bir yolu olarak, bir mühlet üzerinde çalışıldı. Laboratuvarda husus parçacıkları yaratabiliriz fakat bunu yaptığımız vakit, anti-madde parçacıkları da yaratmış oluruz. Onlar hep çiftler halinde oluşurlar. Pekala, ilkel cihanda parçacıkların oluştuğu periyotta, bütün o antimadde ikizler nereye kayboldu? Görüşlerden biri, cihanın kendisinin ikiz biçimde meydana gelmesiydi; yani husustan oluşan cihanımız ve ona benzeyen bir antimadde kainatı birlikte oluşmuştu. Böylelikle sorun çözüldü. Bu fikir de çeşitli sebeplerden dolayı gözden düştü; tekrar de sonuçlanan yeni araştırma, Hubble sıkıntısını nasıl çözebileceğine odaklanıyor.
‘BİRİMSİZ PARAMETRELER’ TAHLİLİ BARINDIRIYOR OLABİLİR
Araştırma grubu, ‘birimsiz parametreler’ ismiyle bilinen kıymetlerde bir değişmezlik olduğunu keşfetti. Bunlardan en bilineni, yaklaşık 1/137 bedeline sahip olan ‘hassas yapı’ sabitidir. Temel olarak, hangi üniteleri kullanırsanız kullanın, ölçülen parametreleri, tüm ünitelerin birbirini götürebileceği halde birleştirebilirsiniz; bu durum, şayet bir teorisyenseniz harikadır. Araştırma takımı, kozmolojik modelleri gözlemlenen genişleme oranlarına uyacak biçimde ayarladığı vakit, birkaç ünitesiz parametrenin tıpkı kaldığını ve bu durumun altında yatan kozmik simetrinin var olduğunu keşfetti. Bu simetriyi daha geniş bir ölçekte uyguladığınızda, kütleçekimsel hür düşüş oranını ve foton-elektron saçılma oranını ölçeklendirebilirsiniz ve böylelikle farklı Hubble ölçüm formülleri daha yanlışsız biçimde işler. Ve şayet bu değişmezlik gerçekse, bir ayna kozmosunun var olduğunu düşündürür. Bu, evrenimizi zayıf bir kütleçekimsel kuvvetle etkileyecek olan bir şeydir.
Bu araştırmanın çoğunlukla bir kavram ispatı olduğuna dikkat etmeliyiz. Bu kozmik değişmezliğin Hubble sabiti sorununu nasıl çözebileceğini ortaya koysa da bunun bir tahlil olduğunu kanıtlayacak kadar ileri gitmiyor. Daha ayrıntılı bir modele muhtaçlığımız olacak. Tekrar de ilgi cazibeli bir fikir. Ve şayet berbat ikiziniz orada bir yerdeyse, hayatınızı sadece kütleçekimsel olarak etkileyebileceğini bilmek güzel…
Yazının yepyenisi Universe Today sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)