Araştırma: Mars kumları gezegenin geçmişte sulak olduğunu gösteriyor

2012 yılında NASA nın Curiosity isimli gezgin araştırma aracı milyonlarca Çırpı escort yıl evvel Gale Krateri nde suların aktığını gösteren delillere ulaştı Mayıs ayında Perseverance isimli araştırma aracı Kızıl Gezegen e dair tahminen de en büyük soruyu yanıtlamayı hedefleyen bir misyona başladı Çırpı escort Bayan Gezegen geçmişte ya da hâlâ yaşama mesken sahipliği yapıyor muydu

İSPATLAR KRATERLERDE YATIYOR OLABİLİR

Gezegenin eski geçmişiyle ilişkili sırları açığa çıkarmak yalnızca Mars ı değil genel bağlamda gezegenlerin vakit içinde nasıl değiştiğini anlamanın da anahtarı Kısa müddet evvel Geology isimli bilimsel mecmuada yayınlanan bir araştırma Mars görüntüsünü ve çağlar boyunca nasıl geliştiğini inceleyerek erozyonun gezegeni nasıl ve ne vakit biçimlendirdiğine ve tamamının nasıl tozlu bir çöle dönüştüğüne ait yeni ispatlar sunuyor

Mars ta bulunan kraterler Günümüzde Mars taki rüzgârlarla etrafa savrulan çökeltiler için büyük değer taşıyan çukurlar niteliğinde Gezegende Dünya da görülenle karşılaştırılabilir rastgele bir plaka tektoniğinin yer hareketliliğinin olmaması çok ölçüde çökeltinin ve meydana getirdiği tortul kayaçların değişken bir yüzey tarafından aşındırılmadığı ve bilim insanlarının kraterleri uzak geçmişe bakmak doğrultusunda bir araç olarak kullanmalarına imkân tanıdığı manasına geliyor

Araştırma muharrirleri bu çukurları inceleyerek ve her bir bölgede ne kadar kum bulunduğunu iklim simülasyonları buz katmanı haritaları ve kraterlerin kestirimi yaşı üzere öteki etkenlerle karşılaştırarak Mars yüzeyinde rüzgârlarla savrulurken çağlar boyunca hareket ederken kumun ölçüsünü iddia edebilirler

ESKİ MARS İKLİMİNE GÖZ ATMAK

Araştırmacılar tıpkı bölgede hem kraterlerin hem de kumul alanların nerede bulunduğunu saptamak gayesiyle alan boyunca uzanan büyük kumul yapıları olan 3 bin 662 tekil kumul alanını içeren bilgi kümesini ve 384 bin 278 çarpışma kraterinin kayıtlarını inceledi Daha sonra iklim ve yaş üzere başka faktörler de hesaba katılarak bu kraterlerde görülen kum birikintilerinin hacmi hesaplandı

Dünya da olduğu üzere Mars ta da enleme nazaran değişebilen muhakkak bir iklim olmasından ötürü bir kraterde bulunduğu kestirim edilen tozun kalınlığı belli bölgelerdeki kayalara dair makul erozyon modellerinin ne vakit görüldüğüne ait bir fikir verebilir

‘BULGULAR EŞSİZ BİR FIRSAT SUNUYOR’

Çalışmanın muharrirleri şunları aktarıyorlar

Günümüzde gördüğümüz kumul alanları binlerce yıl boyunca birikir bununla birlikte çok daha uzun mühletler boyunca aşınmış olan kayalardan oluşabilirler Sonuçta bu çökelti alanları Mars ın geçmişteki ve şu anki yüzey ortamlarını daha yanlışsız anlamak için eşsiz bir fırsat sunuyor

Ulaştıkları sonuçlar erozyonun Mars ta olağandan çok daha hızlı gerçekleştiği uzun vakit dilimlerinin yaşandığını ortaya koyuyor Tahminen de en önemli olan şey kimi kraterlerden toplanan delillerin yaklaşık 4 ilâ 3 milyar yıl önce Geç Noachian ve Erken Hesperian periyotlarında Mars ta gerçekleşen erozyon oranının ziyadesiyle yüksek olduğunu ve o esnada suyun yüzeyde akmış olabileceğini düşündürmesi

Kayaların sırf suya ya da havaya maruz kaldıklarında bile ne kadar çabuk aşındığını düşündüğünüzde bunu anlamak kolay Kraterlerde görülen kum ve toz birikintileri o devirde oluştu

MARS I YİNE ŞEKİLLENDİRMEK

Muharrirlerin verdikleri bir demeçte aktardıkları kadarıyla

Araştırmamız Mars ın jeolojik geçmişindeki tortu erozyonu ve birikiminin zamanlamasını ve oranlarını tam manasıyla yeni bir biçimde tespit ediyor ve birinci kez Mars yüzeyinde rastladığımız kaya tiplerinin her birinin aşınabilirliğinin bir ölçüsünü sunuyor Bu çok değerli zira Mars ın yüzeyinde bulunan kraterlere rüzgârla taşınan kumların ölçüsünün gezegenin iklimsel geçmişiyle bağlı olabileceğini ve jeolojik tarihte Mars ın hangi vakit diliminde yaşanabilir olabileceğini anlamak için yeni bir yol açabileceğini ortaya koyuyor

Ulaştıkları bulgular evvelce Dünya ya çok daha fazla benzediği düşünülen ve hatta tahminen de yaşama konut sahipliği yapabileceği düşünülen bir gezegen olan Mars ın günümüzde ziyadesiyle büyüleyici bulduğumuz bu paslanmış çöle nasıl dönüştüğünü açığa çıkarmaya yardımcı oluyor

Bulgular tahminen bir gün Mars görünümünü tekrar şekillendirmemize de yardım edebilir

Çeviren Tarkan Tufan

Kaynak Big Think