Değerli metal fiyatlarında yaşanan geri çekilme bu hafta da sürüyor. Yüksek petrol fiyatları ve merkez bankalarının faiz artışlarının yarattığı ekonomik yavaşlama riski paladyum, platin ve rodyum üzere endüstriyel metal fiyatlarında ‘daha fazla düşüş yaşanır mı?’ sorularına neden oluyor. Bilhassa ABD ve Avrupa üzere platin ve paladyum pazarlarındaki ekonomik sakinliğin, platin kümesi (PGM) metalleri resesyona sokabileceği belirtiliyor.
Paladyum vadeli süreçleri bu hafta yaklaşık 5 ayın en düşük düzeyi olan ons başına yaklaşık 1.800 dolara geriledi ve mart ayında altının neredeyse iki katı olan fiyatlar, bu hafta bir orta altın fiyatlarının altına indi. Sonrasında fiyatlar 1.860 dolara kadar toparlandı fakat mart ayında test edilen tüm vakitlerin en yüksek düzeyi olan 3.480 doların yüzde 35 altında.
Platin fiyatları ise ons başına 950 dolarla 6 haftanın en düşük düzeyine indi ve martta gördüğü yılın en yüksek düzeyi 1.153 dolardan neredeyse yüzde 20 geri çekildi.
Rodyum fiyatları geçen yılın ekim ayından bu yana görülmeyen bir düzey ons başına 14.000 doların altına indi.
Çin’deki kısıtlamalar ve Fed talebi baskıladı
PGM metallerindeki düşüş birçok sebeple açıklanıyor. Bilhassa Çin’de tekrar baş gösteren COVID olayları otomotiv üretimini sekteye uğratırken platin ve paladyum talebini de sekteye uğratıyor. Güçlü dolar endeksi ve yüksek ABD Hazine tahvil getirisi de bedelli metal fiyatlarını baskı altında tutuyor. Fed’in faiz artırımlarının iktisat üzerinde yarattığı aşağı istikametli riskler bilhassa endüstriyel kullanıma sahip platin, paladyum üzere pahalı metallere yönelik iştahı azaltıyor. ABD dolar endeksinin son yirmi yılın doruğuna yakın seyretmesi bedelli metal fiyatlarında keskin düşüşlere sebep oluyor. Ayrıyeten ABD 2 yıllık Hazine tahvil getirileri son 16 yılın en yüksek düzeyi olan yüzde 3,3 düzeylerine çıktı. 2 ve 10 yıllık tahvil getiri oranlarında getiri eğrileri neredeyse bilakis döndü.
Petrolün körüklediği enflasyon PGM için risk
PGM talebinin ABD ve Avrupa’da ekonomilerinin sürat kesmesi nedeniyle risk altında olduğu uyarısı yapılıyor. Kuzey Amerika ve Avrupa global platin ve paladyum talebinin sırasıyla 24’ünü ve rodyum talebinin yüzde 41’ini temsil oluşturuyor. Kıymet metal işlemcisi ve tahlil şirketi Hereaus Precious Metals, daha yavaş ekonomik büyümenin, kelam konusu oranların gerilemesine neden olabileceği uyarısı yapıyor ve petrol fiyatlarındaki ani yükselişlerin körüklediği enflasyonla çabanın PGM için risk oluşturduğunu söylüyor.
1970’lerden itibaren petrol fiyatlarındaki artışları resesyonların takip ettiği görülüyor. Petrol fiyatlarındaki yükseliş ve ABD 10 yıllıklarının getirisinin 2 yıllık tahvilin altına düştüğü devirleri çoklukla resesyon takip ediyor. Hereaus, bu modelin 1970’lerin sonlarından bu yana her ABD sakinliğinin öncüsü olduğunu söylüyor ve ekseriyetle büyümenin bilakis dönmesinden 18-24 ay evvel meydana geldiğine dikkat çekiyor.
Otomotiv üretiminin düşmesi piyasa fazlasına neden olabilir
Küresel hafif araç üretim iddiası 2023 yılı için 93 milyondan 91 milyona düşürüldü. Bu, düşük Rusya’da üretimin düşmesinden, Ukrayna’daki savaştan kaynaklanan tedarik zinciri meselelerinden ve devam eden çip meşakkatinden kaynaklanıyor. Üretim 2020 yılındaki 75 milyon adet düzeyine geri dönerse, bu 91 milyonluk üretime kıyasla 1.6 milyon ons paladyum, 570 bin ons platin ve 180 bin ons rodyum talep kaybına neden olacak ve paladyum ile rodyum pazarlarını büyük bir fazla vermeye iter. Piyasalarda arza ait belirsizlik PGM fiyatlarında oynaklık yaratıyor ve lakin bir sakinlik paladyum ve rodyum fiyatlarının düşüşü tetikleyebilir. Platinde beklenen sıçramanın ertelenmesine yol açabilir. Lakin dünyanı en büyük paladyum ve platin tedarikçilerinden Rusya’nın arzında sorun yaşanmaya başlaması ve Çin’in COVID kısıtlamaları sonrasında toparlanmasının yaratacağı talep PGM fiyatlarına takviye ögesi olabilir.
Avrupa iktisadı güç fiyatlarına karşı daha savunmasız
Tedarik zinciri meseleleri ve Rusya’dan güç ithalatına olana bağımlılık Avrupa’yı ABD’den daha fazla sakinlik riski altında kılıyor. Euro Bölgesi iktisadı ABD’den daha yavaş büyüyor ve kimi analistlere nazaran bölge iktisadı durma noktasına yaklaştırıyor.
2023’teki yaşanabilecek bir sakinliğin PGM talebini 2020 düzeylerine geri getirebileceği sav ediliyor. Ekonomik daralmalar, araba satışlarını olumsuz etkileyebilir ve otomotiv bölümünden gelen PGM talebini azaltabilir. Misal formda mücevher ve başka sanayi kollarından gelen talebi de baskılayabilir.