Türkiye, Dünya Bankası tarafından seçilen iklim kırılganlığı boyutlarının birçoklarında yüksek seviyede kırılganlığa sahip. Türkiye’nin ulaştırma sistemi benzeri ülkelere nazaran daha kırılgan durumda ve besin güvenliği sıkıntıları, su geriliminde artış ve 2021 orman yangını dönemi üzere afet olayları yaşanıyor. Bu kırılganlık; iklim faktörleri, nüfusun maruziyet durumu (örneğin, taşkın ve orman yangını tehlikelerine maruz kalan nüfus payı) ve sosyoekonomik faktörler (örneğin tarımın iktisattaki payı) üzere etkenlerin bir bileşiminden kaynaklanıyor.
Dünya Bankası’nın 13 Haziran’da yayımladığı Ülke İklim ve Kalkınma Raporu, Türkiye’nin bu kırılganlığın farkında olarak hareket eder ve adımlar atarsa büyük kazanımlar elde edeceğini öngörüyor. Rapora nazaran yararlar, büyük ölçüde yakıt ithalatındaki azalmalardan ve hava kirliliğinin azalması sonucunda elde edilecek sıhhat yararlarından kaynaklanacak ve güç güvenliğinin artırılmasına ve güç harcamalarının düşürülmesine katkıda bulunacak. Rapor elektrik bölümünün karbonsuzlaştırılması, bina ve ulaştırma kesimlerinde güç verimliliği ve elektrifikasyonun sağlanması ve sanayi ve tarımda karbon ve başka sera gazı emisyonlarının azaltılması davetinde bulunuyor. Bunlar, dünyanın en fazla karbon salımına sahip 17’nci ülkesi olarak Türkiye’nin bu gidişatı aksine çevirmek ve 2053 yılına kadar karbon nötr olma taahhüdünü yerine getirmek için yapması gereken değerli değişiklikler ortasında yer aldığına işaret ediliyor.
STRATEJİ DOKÜMANI NİTELİĞİNDE
Rapor, sağlam ve net sıfır emisyonlu bir kalkınma yolu (RNZP) için ahenk ve azaltma aksiyonlarını biraraya getiren ve tıpkı vakitte Türkiye’nin 2053 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşma taahhüdünü yerine getirmesinin maliyetlerini ve yararlarını araştıran açıklayıcı bir strateji ortaya koyuyor. Strateji, ülkenin karbon emisyonlarını azaltma uğraşlarında kilit ehemmiyet taşıyan kesimler üzerinde odaklanıyor.
146 MİLYAR DOLARLIK KAZANIM
Raporda, bu strateji uygulandığı takdirde 2022-40 devrinde 165 milyar dolar yatırım gerektiği kestirimine yer veriliyor. Banka, bu maliyetin yarısının özel dalın üstlenmesini öngörüyor. Lakin banka, bu sayının Türkiye iktisadının büyüklüğüne ve sağlayabilecekleri net yarara nazaran nispeten küçük olduğuna dikkat çekiyor. Rapora nazaran RNZP’nin 2022–30 devrindeki net ekonomik tesiri müspet ve daha uzun vakit dilimlerini düşündüğümüzde bu tesir daha da artıyor. Banka RNZP’nin 2022–2030’da net 15 milyar dolar ve 2022–40 devrinde 146 milyar dolar kar sağlayacağını hesaplıyor. Bu sayının da büyük ölçüde azalan yakıt ithalatı ve hava kirliliğinin azalmasıyla sağlanan sıhhat yararlarından kaynaklanacağını vurguluyor.