İşte Mehmet Acet’in bugünkü yazısı:
Yunanistan’da 2010’da kriz çıktığı vakit emeklilerin maaşları yarı yarıya düşürülmüştü.
Bundan tahminen daha berbatı, 800 bin memurun işine son verilmişti.
Yunanistan ölçeğinde bu sayının ne manaya geldiğini anlamak için, Türkiye nüfusu üzerinden bir kıyaslama yaptığınız takdirde, 800 bini 8’le çarpmanız lazım.
Bizde öylesi olmadı şükür lakin diğer türlü zahmetlerle yüzleşmek zorunda kaldık.
Örnek vereyim mi?
-Süleyman Demirel’in 1991 seçimlerini kazanmak için popülizmin doruklarını zorlayıp ‘erken emeklilik’ vaadinde bulunması ve seçimlerden sonra bu vaadini hayata geçirmesi.
-34-35 yaşlarından itibaren insanların emekli maaşı almaya başlamaları ve yalnızca bu nedenle 8 yıl sonra yani 1999 yılında toplumsal güvenlik sisteminin felç olması.
-Ve devrin hükümet yetkililerinin “Emekli maaşlarını ödeyemeyecek hale geldik” itirafları eşliğinde yapılan düzenlemelerle sonraki kuşağın ve sonraki hükümetlerin kucağına bırakılan EYT problemi.
BÜTÇEDE GELİRLERİN ARTMASI MAAŞ ARTIŞLARI İÇİN HÜKÜMETİN ELİNİ GÜÇLENDİRDİ
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan pazartesi günü Kabine toplantısı sonrası milyonları ilgilendiren hoş haberler verdi.
Emekli ve kamu çalışanlarına temmuz ayında yüzde 40 civarı bir maaş artışı yapılacağı evvelden muhakkak olmuştu aslında.
Merakla beklenen, özel dalı bilhassa ilgilendiren minimum fiyatla ilgili bir çalışma yapılıp yapılmayacağı sorusuydu.
Erdoğan’ın müjdeli haberi duyurmasıyla minimum fiyatta artış yapılacağı da katılaştı.
Bu problemin ayrıntılarına gelmeden evvel, başka mevzuyla ilgili birkaç konunun altını çizelim.
Emekli ve kamu çalışanlarına artırım kararı, merkezî bütçenin direkt alanına giren bir mevzu.
2021’den beri, Türkiye iktisadının büyüme performansı güçlü bir seyir izlediği için, (Dünya genelinde enflasyonda negatif, büyümede olumlu halde ayrıştık) bu durum gelirlerin artmasını sağladı.
(2022 bütçesi yapılırken 278 milyar lira açık öngörülürken, birinci 5 ayın sonunda 124 milyar lira fazla verdi.)
Gelirlerin artması, bütçe istikrarını güçlendirdi.
Gelir Yönetimi Başkanlığı’nın yılın kalan kısmı için 1 trilyon liranın üstünde gelir beklentisi ek bütçeye yansıdı.
Bu da, hükümetin 13,7 milyon emekli ve yaklaşık 5 milyon kamu çalışanına enflasyon üzerinde maaş artışı yapma kararı alırken elini güçlendirdi.
(Altını çizelim, bu maaş artışları, borçlanma veyahut para basarak değil, artan vergi gelirlerinin sağladığı imkânla yapılacak.)
ASGARİ FİYATI ARTIRIRKEN İSTİHDAMI MÜDAFAA ARAYIŞLARI
Şimdi gelelim taban fiyat sorununa.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, pazartesi günü yaptığı açıklamada, milyonların beklediği haberi verdi, taban fiyata de artırım yapılacağını duyurdu.
Erdoğan’ın minimum fiyat açıklamasında kritik bir kısım var, evvel onu aktaralım:
“Asgari fiyat artışı yapılırken bakanlığımız bilhassa muhakkak sayıya kadar işçi çalıştıran patronları gözetecek bir metot de geliştirecektir. Böylelikle yapılan artışın istihdamda rastgele bir olumsuz tesire yol açmasına da meydan verilmeyecektir.”
Bu tabirlerden ne anlamalıyız?
Asgari fiyat sayısı, özel dalı daha çok ilgilendiriyor.
Ayrıca taban fiyatta artış yapıldığı vakit, özel bölümde başka ücretlilerin maaşlarında da artışlar yapılması kaçınılmaz hale geliyor.
Elbette, bütün özel kesim çalışanlarının lehine bir durum bu.
Ancak öbür yandan da patronun yükünü artırdığı için, işten çıkarma tehlikesini beraberinde getirebilir.
Erdoğan’ın açıklaması, minimum fiyat çalışmaları yapılırken işten çıkarmaların olmaması ismine bir ‘titizlik gösterildiği’ anlamına geliyor.
“Özellikle muhakkak sayıya kadar işçi çalıştıran işverenler” ifadesi, taban fiyat artışı nedeniyle işten çıkarmalar olmaması için öncelikli olarak küçük işletmelerin korunacağına/destekleneceğine dönük bir çalışma yapılmakta olduğuna işaret ediyor.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Prof. Dr. Vedat Bilgin’in Geçtiğimiz cuma günü, Türkiye Kamu-Sen’in 30’uncu kuruluş yıldönümü merasiminde yaptığı konuşmada kullandığı tabirler de, taban fiyat artırımının işsizliği artırmaması için neler yapılabileceği üzerinde ince ince düşünüldüğünü ortaya koyuyordu.
Bilgin’in o konuşmasından bu bağlama giren şu alıntıyı yapalım:
“Geçtiğimiz yıl enflasyon yüzde 36 iken biz taban fiyatı yüzde 50’nin üzerinde artırdık. Minimum fiyata yüzde 50’lik artış yapıldığı vakit şöyle bir telaş vardı: Bu işsizliğe yol açar mı? Biz sayıları takip ediyoruz, işsizlik yaratmadı, tam aksine Türkiye yüzde 5’in üzerinde her büyüdüğünde iktisat yaklaşık 750 bin istihdam yaratıyor, yüzde 7 büyüdüğünde 1 milyonun üstünde istihdam yaratıyor.”