Güçte yerli ve ulusal kaynakların kıymeti ve dışa bağımlılığın tesirleri ihracat sayılarında tekrar kendini gösterdi. Açıklanan mayıs ayı ihracat sayılarını pahalandıran HaberTürk yazarı Abdurrahman Yıldırım, Türkiye’nin güç faturasındaki artışa dikkat çekti.
İşte Yıldırım’ın o yazısı;
İhracatta yüzde 20 artışla en düzgün mayıs ayının yaşanması yetmedi. Mayıs ayı sayıları 10.7 milyar dolarla şimdiye kadar en yüksek aylık dış ticaret açığına işaret ediyor. Zira ithalat mayısta yüzde 41 arttı. 29.6 milyar dolarlık mayıs ayı ithalatı mart ayının 30.8 milyar dolarlık sayısının akabinde en yüksek ikinci en yüksek artış demek.
5 aylık devirde dış ticaret açığı yüzde 136 artışla 18.3 milyar dolardan 43.2 milyar dolara yükseldi. Bu yılki ekstra artış 24.9 milyar dolar.
Mayıs itibariyle son bir yıllık ihracat 242 milyar 586 milyon dolara, ithalat 313 milyar 712 milyon dolara yükseldi. Yıllık bazdaki dış ticaret açığı 71.1 milyar dolara vardı.
Bu açık 2017 yılındaki 74.2 milyar dolar sonrasının en yükseği. Ondan evvelki en yüksek açık 105.9 milyar dolarla 2011 yılına ilişkin.
O yıllarda sermaye akımları güçlü, ülke reytingi uygun ve dış kaynak bulmak kolaydı. Hasebiyle 100 milyar doların üzerindeki açık da finanse edildi.
BU TÜRLÜ GELDİ BU TÜRLÜ MASRAF Mİ?
Bu yıl birinci 5 ayda ortalama 20 milyar dolar ihracatın ve 29 milyar dolar ithalatın gelecek aylarda sürmesi halinde yıllık 246 ve 350 milyar dolarlık sayılar ortaya çıkar. Dış ticaret açığı 100 milyar doları aşarak 2011 yılı seviyesine dayanır.
Lakin 2011 yılı birebir kurallar yok. Dünyada faizler artıyor ve sermaye akımları zayıf. Türkiye’nin kredi notu yatırım yapılabilir düzeyin 4-5 basamak altında. Borçlanma maliyeti yüksek.
Bir de Avrupa ekonomilerinden sakinlik işaretleri geliyor. Kış aylarında ise kıtada resesyon olacağı iddiaları kuvvetli. Bu durumdan Türkiye’nin ihracatı etkilenir.
Münasebetiyle finanse edebilseydik bu yıl rekor dış ticaret açığına ulaşırdık. Ancak bunun olabilirliği finansman zorluklarından ötürü artık kuşkulu. Finansman sağlanamayınca açık da verilemeyecek. Şartlar 100 milyar dolarlık açığın finansmanını çok zorlaştırmış durumda.
Buna karşılık ithal ettiğimiz üretim emtia, güç üzere ham unsurlar. O denli tüketim malları filan değil. Ham unsur ve yatırım malı ithalatı toplam ithalat içinde 3 puan daha yükselerek yüzde 92.6’ya çıktı. İthalatını kısabileceğimiz pek bir şey kalmamış durumda.
AÇIK ARTIŞI TAMAMAN GÜÇTEN
2011 ile 2022 yılları ortasında kıymetli bir fark da, ithal ettiğimiz eserlerin kıymetli, ihraç ettiklerimizin ucuz kalmasında yaşanıyor. Dış ticaret hadleri aleyhimize döndü.
Dünyada emtia fiyatları yükseldi. Biz de dünyadan emtia satın alıyoruz. En büyük ithalat kalemi güç, fiyatı en çok artan küme da o.
AYLIK FATURA 5 MİLYAR DOLAR YÜKSELDİ
Gerçekten yılın 5 aylık periyodunda faturası en çok kabaran güç ithalatı oldu. Geçen yıl 15.1 milyar dolar iken bu yıl 39.7 milyar dolara yükseldi. Her aya 8 milyar dolarlık güç ithalatı demek. 3 milyar dolarlık fatura çıktı 8 milyar dolara.
5 ayda bu yıl güce 24.6 milyar dolar daha fazla ödedik. Sayı 24.9 milyar dolarlık dış ticaret artışı ile çabucak hemen birebir. Yani güç fiyatlarında yükseliş olmasıydı açığı geçen yılki düzeylerde tutmak mümkündü. Olağanda ithalat artmıyor fakat faturası kabarıyor.
Geçen yılın toplamında güç faturası 51.5 milyar dolardı. Mevcut fiyat seviyeleri devam ederse 2022’de yıllık 100 milyar dolara dayanan güç ithalatı ile karşılaşabiliriz. Bu da kurlar üzerine baskı yapıyor.
GÜÇ FİYATLARI UMUT VERMİYOR
Büyüme açısından ise geçen yılla bu yıl ortasında fazla bir fark yok. Geçen yılın birinci çeyreğinde yüzde 7.3 büyümeye karşılık bu yıl da tıpkı oranda büyüdük. Yani faturanın kabarması büsbütün fiyat artışı kaynaklı.
Bu anlamda dış ticaret açığının ve döviz gereksiniminin artıp artmayacağını petrol ve güç fiyatlarının seyri belirleyecek. Hem enflasyonun hem de cari açığın bahtı bir yerde güç fiyatlarının elinde. O tarafta da aykırı bir konjonktür içindeyiz.
Rusya-Ukrayna Savaşı tesiri ve Rusya’nın güç denklemi dışına çıkarılacak olması dünyada kıymetli bir arz eksikliği yaratıyor ve fiyatları sıçratıyor.
Pandemi tesiriyle iki yıldır duran dünya turizminin canlanması petrole yaz aylarında talebin artmasına ve fiyatların yükselmesine yol açması bekleniyor. OPEC’in üretim artışının tesiri olabilir fakat Rusya’nın bıraktığı boşluğu doldurmaya yetmeyebilir.
Yaz geçip de kış ayları yaklaştıkça bu sefer doğalgaz talebi ve fiyatları yeni tırmanma eğilimine girebilir.
Özetle yüksek güç fiyatları iktisatların yakasından düşmeyecek.