Özgür Kalyoncu
Mitolojiye nazaran, bir vakitler dünyada ateş yalnızca Olimpos’un doruğunda yanıyordu; beşerler soğukla çaba ederken ilahlar ateşi yalnızca kendilerine saklamaktaydı. Prometheus, Zeus’un gazabını da göze alarak ateşi bir gece Olimpos’tan çalıp insanlara verir. Sonrasında yaşananlar ise Pandora’nın kutusuna kadar masraf. Bugün olimpiyat oyunlarının açılışında yakılacak meşalenin Olimpos’tan yola çıkması da bu efsaneden kaynaklanır.
Trabzon’un Maçka ilçesine 4 kilometre uzaklıkta, asıl ismi Livera olan, şimdilerde ise Yazlıkköy ismiyle bilinen mahallede bulunan kütüphanenin duvarında “Doğu Karadenizli Prometeus’un ilahlardan çaldığı bilim ateşi” yazan yazı… Kütüphane, 1980 yılında araştırmacı-tarihçi müellif İlyas Karagöz tarafından kuruldu. 7 bin kitabın yer aldığı ‘Livera Köyü Özel Kütüphanesi’, Türkiye’nin birinci özel kütüphanesi.
9 yıl evvel hayatını kaybeden İlyas Karagöz’ün geriye bıraktığı kütüphaneye oğlu Mehmet Karagöz sahip çıkıyor. Mehmet Karagöz babasını, “Babam İlyas Karagöz’ün öyküsü 1933 yılında Tonya’da başlıyor. 1924’te mübadele ile boşalan Livera köyüne 1938 yılında ailesiyle yerleşiyor. 1947 yılında ilkokulu bitirdikten sonra geçim badiresi nedeniyle bir mühlet Zonguldak maden ocaklarında çalışıyor. 1963 yılında Almanya’ya maden emekçisi olarak masraf fakat hastalandığı için 1975 yılında malulen emekli olur. 1979 yılına kadar çeşitli Alman eyalet, üniversite ve kent kütüphanelerinde Doğu Karadeniz Bölgesi ve Trabzon hakkında araştırmalar yapar. Bulduğu doküman ve kaynakların kopyalarını alarak Trabzon’a döner. 1980 yılında bugünkü kütüphanenin temellerini atıyor” diyerek anlatıyor.
‘ALMANYA’DA GÖRDÜĞÜ İLGİYİ TÜRKİYE’DE GÖREMEDİ’
Mehmet Karagöz, babası İlyas Karagöz’ün kütüphanelere gitme alışkanlığına Türkiye’de de devam ettiğini belirtiyor: “Ama ne yazık ki Alman kütüphanelerinde gördüğü ilgiyi Türkiye kütüphanelerinde göremedi. Bilakis, ısrarlı araştırmaları nedeniyle kuşkuları üzerime çekip MİT tarafından takip edilmeye başlandı, karakollarda sözü alındı, konutu jandarmalar tarafından basıldı. Ama babam yılmadı, yoluna devam etti. Gerçekleri arayan, resmi tarih tezi kalıplarını aşan bir kişi olarak az çok bir etrafa sahip olabildi. Sahip olduğu çevreyi çoğunlukla yabancılar oluşturdu. Böylelikle yakın etrafından uzaklaşırken, uzak çevrelerle yakınlaştı.”
‘BEŞ KİTABI YAYIMLANDI’
Mehmet Karagöz, babası İlyas Karagöz’ün çalışmalarının pek birçoklarının yayımlanmamış olduğunu ve evraklar halinde kütüphanesinde beklediğini söylüyor. Karagöz: “İlkokul eğitiminden sonra okuma fırsatı bulamayan, madenlerde, gurbette ömrünü geçiren babamın okuyucuyla buluşan beş kitabı var. Trabzon Yer İsimleri, Maçka Yer İsimleri, Mitolojide Doğu Karadeniz, Tarihi Süreçte Trabzon Halkı, Antik Çağlardan Günümüze Maçka İnsanı ve Olaylar, yayımlanmış kitapları.”
Karagöz, “Babam vasiyetinde, kütüphanenin köyde kalmasından yana olduğunu belirtmişti. Onun isteğini yerine getirdik. Kendi vücudu nasıl ki Livera topraklarında çürüyecekse, kitaplarının da tıpkı yerde çürümesinden yana olduğunu bize söylemişti. Zira babam, ‘Ben, aç gezdim kitap aldım’ sıkıntısı. Şu anda üniversite öğrencileri araştırma yapmak için kütüphaneye geliyor” dedi.
Mehmet Karagöz, yedi bin kitabın bulunduğu kütüphanede, Kültür Bakanlığı yetkililerinin düzenleme yapacağını ve kitapların tiplerine nazaran tasnif edilip kütüphanenin resmileşeceğini de söyledi.