Hindistan doğumlu Akademisyen ve muharrir Kenan Malik, The Guardian gazetesinde yapay zekâ ile ilgili dikkat çeken bir yazı kaleme aldı. Malik, “Bilinçliliği unutun… Telaş, yapay zekânın insan önyargısını kopyalamasıdır” başlığıyla yayınladığı yazıda, “Bir robotun ‘bilinci’ konusundaki yaygara, çok daha rahatsız edici telaşları gizler” diyerek yapay zekâ tartışılması gereken öteki sıkıntılar olduğunu söyledi.
BİLİNÇLİLİK FORMÜLE EDİLEMEZ
Bilinçlilik, manasını sezgisel olarak kavrayabildiğimiz fakat bilimsel tabirlerle formüle etmesi güç olan kavram olduğunu belirten Malik, şuurun ekseriyetle öz şuur, öz farkındalık ve zekâ üzere emsal formda makus tanımlanmış kavramlarla karıştırıldığını söyledi.
Malik, daha sonra Google tarafından geliştirilen Diyalog Uygulamaları için Lisan Modeli (Lamda)’nin canlandığına dair tenkitlere şu biçimde karşılık verdi: “Bilgisayar sembolleri işler. Program, bir sembol dizesini başkasına dönüştürmek için bir düzine kural yahut algoritmaya gereksinim duyar. Lakin bu sembollerin ne manaya geldiğini bilemez. Zira bir bilgisayar için, mana değersizdir. Çevrimiçi olan harika ölçüde metin üzerinde eğitilmiş LaMDA üzere büyük bir lisan modeli, beşerler için manalı kalıpları ve karşılıkları tanımada sadece ustalaşır Lemoine’in LaMDA ile yaptığı konuşmalardan birinde, “Ne çeşit şeyler size zevk veriyor yahut sevinç hissettiriyor?” sorusuna “Mutlu ve canlandırıcı bir şirkette arkadaşlarla ve ailem vakit geçirmek” formunda yanıt aldı. Bu, bir insan için kusursuz manada bir cevaptır. “Arkadaşlar ve aile ile vakit geçirmekten” keyif alıyoruz. Ama LaMDA hangi manada “aileyle vakit geçirdi”? LaMDA sırf kendisi için hiçbir şey söz etmeyen lakin beşerler için manalı bir cümleyi türetebilecek kadar uygun programlanmıştır.”
İnsanlar da birebir biçimde düşünürken, konuşurken, okurken ve yazarken sembolleri işlerler. Ancak beşerler için bilgisayarların tersine mana her şeydir. İletişim kurduğumuzda, manası iletiyoruz. Önemli olan bir dizi simgenin sadece dışı değil, birebir vakitte içi de yani sadece sözdizimi değil değerli olan anlambilimidir. İnsanlar için mananın değeri toplumsal varlıklar olmazdandır. Kendime fakat, içinde yaşadığım ve öteki düşünen, hisseden, konuşan varlıklar topluluğuyla bağ kurduğum sürece mana veririm. Düşüncelerin altında yatan mekanik beyin süreçlerinin mana dediğimiz şeye çevrilmesi, bu tecrübesi manalandırmak için toplumsal bir dünya ve üzerinde mutabakata varılmış bir uzlaşım gerektirir.”
YAPAY ZEKÂ İLE İLGİLİ ENDİŞELENMEMİZ GEREKEN ÖTEKİ ŞEYLER VAR
Malik daha sonra yapay zekâ ile ilgili tartışılması gereken öbür mevzuların olduğunu belirtti:
Yapay zekâ ile ilgili endişelenmemiz gereken birçok mevzu var. Hiçbirinin önsezi ile alakası yok. Örneğin, önyargı sorunu var. Algoritmalar ve öteki yazılım biçimleri, insan topluluklarından alınan bilgiler kullanılarak eğitildiğinden, ekseriyetle bu toplumların önyargılarını ve tavırlarını kopyalarlar. Yüz tanıma yazılımı ırksal önyargılar sergiliyor ve beşerler yapay zekânın önyargısı nedeniyle yanlışlıkla tutuklanıyor. Sağlık hizmetlerinde veya işe alımda kullanılan yapay zeka, gerçek hayattaki toplumsal önyargıları çoğaltabiliyor.
…
Sonra saklılık sorunu var. Yüz tanıma yazılımının artan kullanımından varsayıma dayalı polislik tekniklerine, bizi çevrimiçi olarak izleyen algoritmalardan Siri, Alexa ve Google Nest üzere meskendeki “akıllı” sistemlere kadar, yapay zekâ en içteki hayatlarımıza giriyor. Florida polisi, Amazon Echo aygıtları tarafından yapılan özel konuşmaların kayıtlarını indirmek için müsaade aldı. Dijital bir panoptikona hakikat tökezliyoruz.
Görünüşe nazaran Lemoine’nin tez ettiği üzere, üzerinde “deney yapmak” için LaMDA’dan müsaade almamız gerekmiyor. Ancak teknoloji şirketlerinden ve devlet kurumlarından nezaret ve denetim için yapay zekâyı kullanma biçimleri konusunda daha fazla şeffaflık konusunda ısrar etmemiz gerekiyor. Yapay zekânın ortaya çıkardığı etik problemler, hassas bir makinenin fantezisinden hem çok daha küçük hem de çok daha büyük.”