Osman Çaklı
DUVAR – Verusa Holding iştiraki Galata Madencilik, Tokat’ın Erbaa ilçesine bağlı 12 köyde, MAPEG tarafından açılan 2 bin hektarlık maden arama ruhsatı ihalesini aldı. Tokat Yönetim Mahkemesi’nde devam eden tüzel süreç davacı köylüler aleyhine sonuçlandı. Mahkeme, yürütmenin durdurulması talebini reddetti. Lokal mahkeme kararı 22 Mart 2022 tarihinde Samsun Bölge İstinaf Mahkemesi’ne taşındı. Ayrıyeten geçtiğimiz hafta Anayasa Mahkemesi’ne bir müracaat yapıldı. Yargı süreci devam ediyor, köylüler karara reaksiyonlu.
Yeşilırmak’ı besleyen su havzalarını oluşturan Sakarat ve Boğalı mevki, tıpkı vakitte Erbaalı köylüler için stratejik değer taşıyor. Hem hayvan meralarının bulunduğu hem de su kaynaklarının bulunduğu yaylalarda maden sondajı yürütülüyor. 12 köyün su gereksiniminin yüzde 70’ni karşılayan su havzasında madencilik faaliyetini köylüler istemediklerini söylüyor. Devam eden yargı sürecini avukat İsmail Hakkı Atal ve madene karşı gelişen itiraz noktalarını Kozlu köyü muhtarı Rasim Demir ile konuştuk.
SU HAVZASI ÜZERİNE MADENCİLİKTEN KÖYLÜLER ENDİŞELİ
Galata Madencilik’in MAPEG’ten aldığı maden arama ruhsatına birinci dava 1 Nisan 2021 yılında açıldı. Şirket ruhsatı 2026 yılına kadar geçerli. Lokal mahkeme birinci orta kararında MAPEG’e müzakere yazarak, madenin bölge köylerine ziyan verip vermeyeceğini sordu, yanıt alamadı. Daha sonra mahkeme lideri belgeden alındı. Yerine gelen yeni lider, belgeyi geçtiğimiz aylarda karara bağladı. Davacı köylülerin, eksper yapılması ve yürütmenin durdurulması talebini reddetti. Kararın taraflara bildiri edilmesinin akabinde 22 Mart 2022 tarihinde davacı köylüler kararı istinaf etti.
Galata Madencilik’in aldığı maden arama ruhsatı, Erbaa’da birebir bölgede bulunan Çerkesfındıcak, Kozlu, Osman köyü, Meydandüzü, Canbolat, Hacıali, Oğlakçı, Kavalcık, Ağcakeçi, İverönü, Kızılçubuk ve Çalkara köylerinin “yaşam kaynağı” olan su havzasını kapsıyor. Bölgedeki köylüler madenciliğin yaratacağı kirlilikten telaşlı. Meraların vasfının kaybolacağı, su kaynağının kirlenip yok olmasıyla köylerden göçün hızlanacağını savunan köylülerin bir öbür itiraz noktası da kültürel kimliklerine yönelik. Kozlu köyü muhtarı Rasim Demir 75 yaşında. Birebir vakitte Çerkes olan Demir, kendi köyleriyle birlikte başka 11 köyde de Çerkes nüfusunun yoğunlukta olduğunu söylüyor. Kültürlerini korumak için bir ortada olmalarının kıymetine değinen Demir, madenciliğin sonuçlarından biri olacak göçün, kendilerini savuracağından kaygılı.
MADEN AKSİNE GÖÇÜN ÖNÜNDE ENGEL
Türkiye’de Çerkesçe’nin yaşatıldığı yerlerden biri de Tokat. Madenin açılmak istendiği alanda Çerkes nüfusu yoğunlukta. Köylülere nazaran maden sadece tabiata ziyan vermeyecek. Çerkes kültürünün bölgede yok olması da telaşlar ortasında. Ayrıyeten Çerkes köylerinde, bilakis göçü hızlandırmak için tarım projeleri hayata geçirilmeye çalışılıyor. Bunlardan bir tanesi çilek üreticiliği. Son yıllarda markalaşma yolunda ilerleyen çilek üreticiliğinin gençleri geri getirdiğini aktarıyor Demir. Tarımdan oluşan gelir kaynağıyla geri dönen ve Çerkesçe bilmeyen gençlere yaz aylarında yapılan etkinlikler ile Çerkesçe öğretiliyor. Köylülerin, niyetine nazaran maden, bilakis göç için en büyük tehlikelerden biri.
‘İNSANLARIN MEMNUNLUĞU KALMADI’
Rasim Demir, kendilerine yakın aralıkta bulunan Erzincan’daki İliç altın madenine gittiğini anlattı. “İnsanların memnunluğu kalmadı” cümlesini telaşlı bir ses tonuyla tabir etti Demir. Kendi köyleriyle öbür 11 köyün tıpkı tasa içerisinde olduğunu ekledi. Demir, çok paralarının olmasından ise keyifli olmak istediklerini ekliyor: “Başımızda bu türlü bir bela var huzurumuz kalmadı.”
‘KÖYLER YOK EDİLECEK’
Köylülerin istekli avukatı İsmail Hakkı Atal, madenin tesir alanında 12 köyün yer aldığını söylüyor. Atal, bölgede yaşayan insanların onayı alınmadan projenin hayata geçirilmek istendiğini belirterek şöyle konuşuyor: “Toplumsal maliyet tahlili yapılmadı. MAPEG bunu her vakit yapıyor. Bölgede birebir vakitte 160 dönüm alan Kültür ve Tabiat Varlıklarını Muhafaza Heyeti tarafından 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı ilan edildi. Bu türlü bir yere arama ruhsatı verildi. Biz, bunun durdurulmasına yönelik dava açtık. Maden buraya kurulursa buradaki köyler yok edilecek.”
Su kaynağının hayati ehemmiyet taşıdığı, SİT alanlarının bulunduğu yörede, 500’e yakın otsu ve odunsu bitki çeşidi yetişiyor. Bunların ortasında 41 çeşit endemik tıp bulunuyor. Erbaa-Kozlu yolu üzerinde Dineğin Dere mevkiinde yaklaşık 3000 metrekarelik bir alanda yıl içerisinde 52 kelebek çeşidinden 11 tanesi risk kümesinde bulunuyor. Atal, yargı sürecinin hukuka muhalif yürümediği görüşünü savunarak, lokal mahkemenin kararını istinaf etmenin yanında geçtiğimiz hafta Anayasa Mahkemesi’ne başvurduklarını ekliyor: “İstinaf mahkemesinden daha karar gelmedi. ‘Yürütmenin durdurulmasının reddi’ kararını da Anayasa Mahkemesi’ne taşıdık.”