Seyahat Davası’nın 25 Nisan’daki karar duruşmasında ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına çarptırılan iş insanı Osman Kavala’nın BirGün Pazar’da mektubu yayımlandı.
Seyahat Parkı’na yapılması planlanan projenin, şovlara katılanlar için bardağı taşıran son damla olduğunu aktaran Kavala, ağaçların olduğu bir parkın yıkılacak olmasının insanlarda daha derin bir tesir bıraktığını söyledi. “Gençler, içinde kendilerini uygun hissettikleri, ağaçlarla, yeşille bütünleştikleri, ortak bir ömür oluşturdukları bir parkı despotça bir müdahaleye, bir işgale karşı korudular” diyen Kavala, Seyahat Parkı’na gidildiğinde farklı kısımların bir ortaya geldiğini anlattı.
Osman Kavala’nın mektubu şöyle:
“Tapınaktır ağaçlar. Onlarla konuşmayı, onları dinlemeyi bilen hakikati öğrenir. Öğretiler ve reçeteler vaaz etmez onlar, münferit şeylere aldırmadan hayatın kadim yasasını söylerler.”
Herman Hesse, Ağaçlar
‘AĞAÇLARIN SÖKÜLECEK OLMASI DAHA GÜÇLÜ BİR İÇGÜDÜSEL YANSIYI TETİKLEDİ’
Ben direnişi başlatan “birkaç ağacın sökülmesi” olayı ve bu kapsamda ağaçlarla bağlantımız üzerine birkaç şey eklemek istiyorum. Güray Öz’ün bu sayıda çıkan yazısındaki, “Önce, toprağı, yeşili, ağacı korumak için içgüdüsel, bizatihi fakat bastırılması güç bir hareket olarak kendisini gösterdi son vakitlerin en demokratik, en yasal direnişi” cümlesi bana Gezi’de söz bulan reaksiyonun gücü, içgüdüselliği ve legal olma niteliği ortasında güçlü ilgiler olduğunu düşündürdü. Seyahat öncesi, insanları bunaltan, özgürlüklerine, hayat biçimlerine yönelik bir dizi müdahale olmuş, etrafa ziyan veren, kentsel dokuyu, kültürel mirası tahrip eden bir dizi proje hayata geçirilmişti. Bu bakımdan, Seyahat Parkı’nı yok edecek yapılaşmanın ilan edilmesi ve süratle bu işe girişilmesi, bardağı taşıran son damla olarak görülebilir.
Fakat, bu ‘son damla’nın evvelkilerden farklı bir özelliği de olduğunu düşünüyorum. Kanaatimce günlük ömrün kesimi olan parkta ağaçların sökülecek olması, yalnızca etrafa verilen ziyandan ötürü insanları rahatsız etmedi, daha derin ve güçlü bir içgüdüsel yansıyı de tetikledi. Ağaçlarla ortamızda duygusal bağlar var. Ağaçların bizlere hoş gözükmesinin, estetik hislerimize hitap etmesinin kökeni çok eskilere dayanıyor. Evrimimizin erken periyotlarında beslenmenin yanı sıra tehlikelere karşı korunmak için de ağaçlardan faydalandık, ağaç üstlerini inançlı yerler olarak kullandık. Kentlere yerleşip dört duvar ortasına kapanmamız bizi ağaçlardan uzaklaştırdı. Bu eksikliği uzaktan ağaçlara bakarak ve duvarlarımızı, içinde ağaçların olduğu görünüm fotoğraflarıyla süsleyerek gidermeye çalışıyoruz. Her şeyin metalaştığı rekabetçi toplum nizamının, iş güvenliğini de ortadan kaldıran bir kaos haline dönüşmesi, dijital, sanal alemin hayatlarımızı gitgide daha fazla işgal ediyor olması, Franco Berardi’nin söylediği üzere, duyusal ve duygusal fakirleşmeye yol açıyor. Bu kaos ortamına, temel hukuk ve demokrasi kurallarını çiğneyen otoriter idare, insan hayatına kıymet vermeyen kamu siyasetleri eklendiğinde beşerler bıkkınlaşıyor, hayattan tat alamayacak hale geliyorlar. Bu türlü bir ruh hali içinde, insanların her şeye karşın varlıklarını devam ettiren başka canlılarla bağlantı kurmalarının sağaltıcı bir tesiri oluyor. Parklarda kendimizi güzel hissetmemizin en değerli nedeninin ağaçlara yakın olmanın verdiği inanç hissi olduğunu düşünüyorum.
Gündelik hayatımızın kesimi olan, temel insani bir muhtaçlığa karşılık veren parkın, bir alışveriş mabedini inşa etmek için yok edilmesi, bunun için ağaçların sökülmesi, sanırım varoluşumuzla ilgili tehlikeleri içgüdüsel olarak hissetmemizi, bu mevzuda zihnimizin daha berraklaşmasını sağladı, böylece kendimizi, hayatımızı savunmak için bize ek güç kazandırdı.
Seyahat Parkı’na iş makinelerinin girmesiyle birlikte İstanbul’un semtlerinde ve birçok kentte farklı dayanışma hareketleri, protesto şovları düzenlendi.
‘GEZİ PROTESTOLARININ, NEOLİBERALİZM AYKIRISI AKSİYONLARDAN FARKI VAR’
Bunları kumanda eden ortak bir beyin yoktu fakat hareketin kalbi vardı; kalbi Seyahat Parkı’ydı. Parkta toplanan gençlerin sergilediği dayanışma, niyet, ya da ideoloji farklılıklarını değersiz hale getirdi, parkı, ağaçları muhafaza hareketinin temelindeki ahlaki haklılık protesto hareketlerine güçlü bir meşruiyet kazandırdı.
Bu bakımdan, Seyahat tecrübesinin dünyada yaşanan neoliberal nizama ve bu tertibin simgelerine karşı düzenlenen aksiyonlardan bir farkı var. Kamu çıkarlarına ziyan veren bir kurum, yabancı bir yer işgal edilmedi. Gençler, içinde kendilerini uygun hissettikleri, ağaçlarla, yeşille bütünleştikleri, ortak bir ömür oluşturdukları bir parkı despotça bir müdahaleye, bir işgale karşı korudular. Bu davranışın sağladığı moral güç ve gücün öteki tehditlere karşı hal almalarını da kolaylaştırdığını düşünüyorum. Bu nedenle Öz’ün birebir yazıda yaptığı “Biz Gezicilerden ağaçları müdafaanın pek çok şeyi korumakla mümkün olduğunu öğrendik” değerlendirmesinin zıddının de hakikat olduğuna inanıyorum. Ağaçları korumak için harekete geçme, bir ortada davranma içgüdüsü, öteki birçok şeyin korunması için bizi daha hassas ve kararlı hale getirdi.
Seyahat Parkı insanların arabalarıyla ziyaret ettikleri bir yer değil, Taksim civarında yaşayanların, çalışanların yararlandıkları bir yer. Orada sohbet eden üniversiteli gençleri, maç yapan ayakkabı boyacısı çocukları, hava almaya çıkmış apartman vazifelilerinin ailelerini, Taksim Meydanı’nı seyreden Suriyeli göçmenleri görürsünüz. Parka gitmek yalnızca ağaçları değil, toplumu oluşturan farklı kısımlardan insanları da yakından izleme fırsatı verir. Eşit ve farklı bireyler olarak tıpkı yeri paylaşmaktan huzur duymak, keyif almak bir ortada yaşamak için kıymetli bir tecrübedir, diğer yerlerde bu türlü bir, bir aradalık olmaz, alışveriş merkezlerinde hiç olmaz.
‘CEZALARIN İNSANLARDA BARIŞ İÇİNDE YAŞAMA HİSSİNİ TETİKLEYECEĞİNE İNANIYORUM’
Seyahat davasının da ağaçların sökülmesine emsal bir tesir yarattığına inanıyorum. Seyahat davası, Cumhurbaşkanı’nın Gezi’yi kriminalize eden telaffuzuna destek olması hedefiyle başlatılan bir cezalandırma ve birebir vakitte algı oluşturma teşebbüsüydü. Yani, bir ‘gösteri davası’ydı. Lakin siyasi yönlendirmeler ve uygulanan çelişkili taktikler sonucu hukuk normlarından, olağan yargılama yollarından o kadar uzaklaşıldı ki dava amaçlananın zıddı bir tesir yarattı. Çoğulcu, eşitlikçi bir kent hayatını savunan insanların ağır cezalara çarptırılmaları Gezi’nin yasallığına gölge düşürmedi; bilakis mahkemenin yasallığının sorgulanmasına neden oldu, yargının bu biçimde kullanılmasının tüm yurttaşlar için ne kadar önemli bir tehdit teşkil ettiğinin herkes tarafından görülmesini sağladı. Bu durumun da birlikte barış içinde yaşama içgüdüsünü tetikleyeceğine, hukuk devletinin kurulması doğrultusunda güçlü bir iradenin ortaya çıkmasına katkı sağlayacağına inanıyorum.
Öz’e katılıyorum, “Gezi, öncesi, şimdisi ve geleceği ile genişleyen hak, hukuk çabasının yasallığının, meşruiyetinin ismidir.” Bunu da sanırım, kısmen, Gezi’nin ağaçlarına borçluyuz. (HABER MERKEZİ)