Bulgar tiyatrosunun değerli isimlerinden biri olan Stefan Tsanev in kaleme aldığı ‘Büyük İskender in Atı’ Büyükesat Escort isimli oyun Tiyatroadam imzasıyla sahnelenmeye devam ediyor Oyunun direktörü Deniz Özmen Oyuncuları ise Berk Yaygın Cihan Türk Deniz Özmen Ediz Akşehir Esra Şengünalp ve Gökhan Azlağ
Terk edilmiş bir meyhanede Elvankent Escort yaşayan beş kişi birbirine uymayan dört nal bulur ve bu dört naldan hayali bir at yaratırlar sonra da atı takas ede ede dayanılmaz bir servet kazanırlar hayallerinde Bütün sorun de Besevler Escort zati burada baş gösterir Üniversal tenkitler içeren Büyük İskender in Atı nın Direklerarası Tiyatro Ödülleri nde 2022 En Düzgün Güldürü Oyunu ve En Yeterli Güldürü Oyunu Yönetmeni Yeni Tiyatro Mecmuası Emek ve Muvaffakiyet Ödülleri nde 2022 En Düzgün İmal Komedi Müzikal ve En Yeterli Oyun Fotoğrafı mükafatlarına layık görüldüğünü de belirtelim
Oyun güzel tenkitlerle yoluna devam ederken biz de direktör Deniz Özmen le konuştuk Kendisine oyunu güldürüyü ve politik tiyatroyu sorduk
‘DÜNYA SİSTEMİNE ELEŞTİREL MİZAHİ BİR BAKIŞ’
Büyük İskender in Atı nı sahneye koymaya nasıl karar verdiniz Bu sürece dair yaşananları bizimle paylaşır mısınız
Aslında oyunu pandemi öncesinde okumuş ve muharririn insanlık tarihi boyunca oluşturduğumuz bu meczup dünya sistemine geniş bir çerçevede metaforik eleştirel ve mizahi bakışından çok etkilenmiştik Oynamaya karar vermiş ve hatta dramaturjisine dekor dizaynına başlamıştık Ama pandemi patlak verdi ve o şartlarda bu türlü kalabalık takımlı bir oyunun oynanmasının çok kolay olmayacağına kanaat getirmiş ve bir mühlet ertelemiştik Daha az takımlı olan Einstein ın İhaneti oyununu çalışmıştık Lakin bir sene sonra daha uygun şartlar oluşunca Büyük İskender in Atı nı tekrar çalışmaya başladık
Oyuncuların performansını da gerçekten takdir edilesi ki siz de oyunculardan birisiniz Bir oyunda hem direktör hem oyuncu olmak nasıl bir şey Bunun avantajları dezavantajları neler
Oyunu oynamaya karar verdiğimizde benim direktör olacağım kesin değildi lakin ortaya giren bir sene boyunca oyun zihnimde biraz daha demlenmiş oldu bilhassa oyuncu arkadaşım Berk Yaygın ile gerçekleştirdiğimiz sohbetlerle de oyunla ilgili fikirlerim biraz daha derinleşti Bir taraftan da dekor dizaynına çalışıyordum Sıcak bir münasebet kurmuştum oyunla Sonrasında direktörün takım içinden olmasının daha efektif olacağını düşündük ve direktörlük vazifesini de üstlendim
Bir oyunda direktörün tıpkı vakitte oyuncu olması oyuna dışardan bakılmasını engelleyebileceği düşünüldüğü için çok tercih edilen bir durum değildir ancak hem rolümün nispeten rahat olması hem yıllardır pek çok oyunda çalıştığım uygun tanıdığım bir takım ile çalıştığım için hem de ön hazırlığımızı âlâ yaptığımız için bu durumun dezavantajlarını pek yaşamadık Çok yetenekli ve oyunculuktan sahnede olmaktan keyif alan işini severek yapan bir takımımız var Direktör olarak da en büyük maksadım her oyuncunun rolünü keyifle oynaması için alan açmaktı
‘MEKÂN YOKSULLUK VE SEFALET İÇİNDE BİR KÖY MEYHANESİ’
Oyunun en dikkat alımlı yanlarından biri de dekoru Bir tarafıyla çok gerçekçi bir tarafıyla çok grotesk Dekor tasarımı da size ilişkin sanıyorum Biraz da bundan bahsedelim mi
Evet dekor tasarımı bana ilişkin Oyunun büyülü gerçekçi stiline uyan bunu destekleyen bir tasarımı hedefledim Yer yoksulluk ve sefalet içinde bir köy meyhanesi Hem bu dünyaya hem de öteki dünyaya ilişkin oyundaki şahıslar üzere arafta kalmış hayatla vefat arsında sıkışmış bir yer Kendine mahsus bir perspektifi olan asimetrik havada asılı kalmış yıkık dökük katmanlı duvar ve dekor modülleri kullanarak bu hissi yaratmaya çalıştım Uygulamayı ise atölyemizde kendimiz gerçekleştirdik
Oyun bir meyhanede geçiyor Açgözlü bir meyhaneci şiddet yanlısı bir asker çıkarcı bir papaz seks personelliği yapan bir öğretmen şair azınlık diye hor görülen sanatçı bir Çingene kendini kral sanan bir mecnun ve olmayan bir at var sahnede Hepsinin ortak noktası yoksulluk fakat işin içine para girince bu paydaşlık bozuluyor Oyunu vakitsiz yersiz kılıp evrensele taşıyan şey de bu değil mi sizce
Evet tıpkı halde düşünüyorum İnsanlık tarihi boyunca yüzyıllardır bu bağlar ağı bu yapı çabucak her toplumda her coğrafyada gerçeklik kazanmış Hayali varlıklar sistemler kurulmuş ve maddi çıkarlar uğruna çatışılmış savaşlar katliamlar yapılmış
Karakterlerin temsiliyetleri üzerinden konuşursak kapitalist daha çok para elde etmek için dini ve kolluk kuvvetlerini meşru bir yerde halka ve aydınlara karşı kışkırtıyor Bu bildik bir iş birliği Beri yandan aydınla halk ortasında gibisi bir iş birliği yok Bu da kasıtlı bir tenkit sanıyorum
Aslında oyunda aydınla halk ortasında bu türlü bir ilişki iş birliği kurulmaya çalışılıyor öğretmen çingene meczup el ele tutuşup marş söyleyerek meyhaneci ve papazın üstüne yürüyorlar isyan ediyorlar fakat albay kılıcını çektiğinde korkup kaçıyorlar dağılıveriyorlar Yani bu alaka kurulmaya çalışılıyor fakat cılız kalıyor çok kolay bozuluyor güçsüz kalıyor
Şair öğretmenin gazetede okudukları da farklı bir hoş Aslında iktisat çok düzgün lakin beşerler yoksul taklidi yapıyorlar diyor Öbür bir yerde de asker Çingene ye Mutlu ol komutu veriyor Tıpkı Türkiye deki üzere Lakin bunu yaşarken anlamayanlar sahnede izleyince kendilerine yabancılaşabiliyorlar Tiyatronun değiştirici gücü hakkında neler söylemek istersiniz
Oyunlarımızı seçerken bu coğrafyanın sıkıntılarını lisana getirmeyi her vakit önemsedik Kendi sıkıntılarımızla iştirak kurduğumuz metinleri sahneye koymayı tercih ettik Büyük İskender in Atı da sıkıntı edindiği bahis prestiji ile hem kozmik hem de neredeyse burası için yazılmış üzere televizyonu gazeteyi açtığımızda karşımıza çıkan haberler kadar aktüel Bu istikametiyle de çok çarpıcı ve bir o kadar da üzücü
Biz kendi dertlendiğimiz şeyleri estetik ölçülerde anlatarak paylaşmaya çalışıyoruz Etrafımızda olup bitenleri fark etmek anlamak bunlarla ilgili düşünmek içinde olduğumuz duruma diğer bir açıdan gülerek de olsa bakmak kıymetli sonrasında tahminen biraz daha bilinçleniriz lakin amacımız tiyatro ile insanları eğitmek değil olağan ki Haddimiz değil bu Zati öylesi sanatlı da değil bence Lakin sanat güzelleştirir Oyunumuza gelen biri çıkışta yanında oturduğu arkadaşına eşine dostuna ya da hiç tanımadığı birine oyun çıkışında oyun öncesinden daha diğer bir gözle daha sevecen anlayışlı daha yeterli bakıyorsa bizden memnunu yok tiyatromuz fonksiyonunu gerçekleştirmiş emelimize ulamışız demektir
‘VİCDAN RAHATSIZ ETMEK İÇİN VARDIR’
Güldürü oyunları eleştirel taraflarıyla de insanların dikkatini çekip onlara yeni sorular sorarlar Pekala politik olmayan güldürü nerede durur
Vicdan beşere daima yaptığın hakikat mu diye sorar Vicdan insanı rahatsız eder Vicdan insanı doğruya yönlendirir Vicdan insanı daha düzgün bir insan yapar Fakat vicdan azapta gerektir Vicdan sorarak insanı rahatsız eder Misyonu budur rahatsız etmek için vardır
Aydınlar da toplumun vicdanıdır Sanat da tiyatro sanatı da aydınlık için vardır Soru sorar sorgular eleştirir rahatsız eder insanların daha âlâ olmasını ister Politik olmayan güldürü nerede durur tam olarak bilmiyorum lakin politik olan güldürü toplum için bu türlü bir yerde durur bence
Bir tiyatro direktörü olarak buradan oyuncu adaylarına neler söylemek istersiniz
Aslında tiyatro direktörlüğü benim son periyotta aldığım bir sıfat ben kendimi daha çok tiyatro oyuncusu olarak tanımlıyorum Bu çerçeveden baktığımda da tiyatronun büyük oranda oyuncu ile var olan bir sanat bir oyunculuk sanatı olduğunu düşünüyorum
Oyuncu adaylarına tavsiyem ne olur Neden oyucu olmak istediklerini kendilerine sorsunlar ve içtenlikle dürüstçe verdikleri cevabı cevapları bir yere yazsınlar Maksatlarını asla unutmasınlar Kendilerine ve emellerine inansınlar Onu hak etmek için çalışsınlar Ve bu seyahatte bu soruyu tekrarlasınlar Tahminen yanıtları değişmiştir tahminen derinleşmiştir ya da tam tersi Bilinmez Lakin her vakit o gaye doğrultusunda severek eğlenerek anlayarak inanarak coşkuyla oynasınlar